Agenda – NOB

29 januari 10.00-11.30 uur: Webinar SOMERS 2.0, rekenregels en dashboard

Op 29 januari 2023 van 10.00-11.30 uur organiseert het NOBV een webinar over SOMERS 2.0 en de bijbehorende rekenregels en het dashboard. In deze online bijeenkomst gaan we kort in op de nieuwe mogelijkheden die SOMERS 2.0 biedt, op de rekenregels en het dashboard en kunt u vragen stellen aan de experts. U kunt hier aanmelden voor het webinar.

Datum en tijd: 29 januari 2023 van 10.00-11.30 uur

Locatie: Online

Aanmelden

In de bevestiging ontvangt u de teamslink.

In het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) is het registratiesysteem SOMERS (Soil Organic Matter Emission Registration System) ontwikkeld. SOMERS is in staat om voor veenbodems en moerige bodems in de kustvlakte de CO₂-uitstoot te bepalen onder verschillende omstandigheden bij verschillend (water)beheer. In 2022 is SOMERS 1.0 opgeleverd. SOMERS 1.0 is een procesmodel, waarmee de CO₂-uitstoot op perceelsniveau kan worden berekend door op basis van landelijke datasets over het weer, bodem- en perceelskenmerken aannames te maken over de afbraakcondities, zoals bodemvocht en bodemtemperatuur. Voor SOMERS 2.0 zijn zowel de modelconcepten als de kalibratie van het model aanzienlijk uitgebreid en verbeterd.

Het registratiesysteem wordt gebruikt om de ontwikkeling van de broeikasuitstoot in het verleden te bepalen ten behoeve van monitoring, om de huidige uitstoot van Nederland te bepalen, en om de toekomstige uitstoot te bepalen onder gestandaardiseerde omstandigheden. Deze laatste toepassing zijn de rekenregels. De rekenregels op basis van SOMERS 2.0 zijn in december 2023 gepubliceerd en deze vervangen de rekenregels die zijn gemaakt met SOMERS 1.0.

Op basis van de rekenregels heeft het ministerie van LNV door Royal HaskoningDHV, in nauwe afstemming met het NOBV, het ‘Dashboard SOMERS 2.0 Rekenregels’ laten ontwikkelen. In dit dashboard zijn de rekenregels SOMERS 2.0 verwerkt. Het dashboard is bedoeld voor grondeigenaren en -gebruikers om op een eenvoudige manier (door middel van het aanklikken van percelen) inzicht te krijgen in de met de rekenregels berekende CO₂-emissie van mogelijke maatregelen.

4 december 2023: webinar Natte teelten

Natte teelten kunnen als potentiële maatregel worden ingezet tegen bodemdaling en broeikasgasemissies in het veenweidegebied. Voor verschillende gewassen wordt binnen het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) gekeken naar teelbaarheid en opschalingsaspecten, effecten op water- en bodemkwaliteit, biodiversiteit, toepassing en markt van geoogste biomassa, bedrijfseconomische en maatschappelijke kosten en baten (ecosysteemdiensten) en in samenwerking met het NOBV naar de klimaatbijdrage van natte gewassen. Doel is om het land productief te benutten, waarbij bodemdaling en broeikasgasemissies worden tegengegaan en wordt gewerkt aan water- en biodiversiteitsopgaven.

De ontwikkeling van natte teelten is volop gaande. Er zijn nog veel vragen over teelt, spreiding en opschaling en over markt en verdienmodellen. Deze en andere onderwerpen kwamen aan bod in het webinar ‘Natte teelten’ dat het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) organiseerde op 4 december 2023 in samenwerking met het NOBV.

Kijk hier het webinar terug.

Programma

Presentator Roel van Gerwen (Natuurlijke zaken/VIPNL) gaat in gesprek met Arnoud de Vries (Natuurlijke zaken/VIPNL) en Pui Mee Chan (NOBV/STOWA) over de stand van zaken van onderzoek naar natte gewassen;
Jeroen Pijlman (Louis Bolk Instituut) gaat in op verschillende soorten natte teelten;
Abco de Buck (Louis Bolk Instituut) geeft een presentatie over teeltuitdagen en eerste resultaten;
Peter van der Maas (Van Hall Larenstein Universiteit) gaat in op de markt voor natte teelten en verdienmodellen.

Organisatie

Dit webinar werd georganiseerd door het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV. Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl.

Nationaal Congres Bodemdaling 2023

Op 16 november 2023 organiseerde het Platform Slappe Bodem het jaarlijks Nationaal Congres Bodemdaling. Dit jaar vond het congres plaats in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Kijk hier voor de terugblik op het congres.

3 juli 2023: webinar Drie jaar NOBV: waar staan we?

De eerste drie meetjaren van het NOBV zijn inmiddels afgerond. Eind juni zijn de bevindingen gepresenteerd aan de Regiegroep Veenweide. Over de bevindingen organiseerden we het webinar: Drie jaar NOBV: waar staan we? In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de emissie uit veenweiden moet worden verminderd met 1,0 Mton CO₂per jaar in 2030. Om meer inzicht te krijgen in de huidige emissies en de effecten van maatregelen hierop het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) gestart in december 2019. Het NOBV meet op verschillende locaties verspreid door het Nederlandse veenweidebied, aan verschillende maatregelen: waterinfiltratiesystemen, natte teelten en bodemaanpassing. Wat weten we inmiddels over de effectiviteit van de verschillende maatregelen en over de emissies uit veenweiden? Daarover ging het webinar Drie jaar NOBV: waar staan we? op 3 juli 2023.

NOBV-programmamanager Pui Mee Chan (STOWA) gaf een korte introductie over het onderzoeksprogramma. Postdoc onderzoeker Ralf Aben (Radboud Universiteit Nijmegen), onderzoeker Merit van den Berg, (Vrije Universiteit), postdoc researcher Alexander Buzacott (Vrije Universiteit) en trekker van het NOBV-onderzoeksconsortium Gilles Erkens (Deltares/Universiteit Utrecht) gingen in op onder andere de stand van zaken na drie jaar meten, grondwaterstand en maatregel-effect relaties en modelleren. Douwe Jonkers (programmamanager Veen/ministerie van LNV) en Chris van Naarden (voorzitter subwerkgroep kennis/ministerie van LNV) schoven aan voor een gesprek over de opgave in het landelijk gebied en voor een doorkijk naar het vervolg van het programma.

> Kijk hier het webinar terug.

19 juni 2023: NOBV-velddag Rouveen

Bent u benieuwd hoe een meetplot van het NOBV er eigenlijk uitziet? Kom dan naar de NOBV-velddag in Rouveen op maandagochtend 19 juni. Op de meetlocatie in Rouveen wordt sinds eind 2018 gemeten aan passieve waterinfiltratie. Er worden naast metingen aan broeikasgasemissies en bodemparameters ook intensieve bodemdalingsmetingen gedaan. Onderzoekers Gilles Erkens (Deltares/Universiteit Utrecht) en Sanneke van Asselen (Deltares) geven deze ochtend een inleidende presentatie over de metingen op deze locatie. Aansluitend nemen we een kijkje in het veld waar de onderzoekers een toelichting geven op de inrichting en de apparatuur. Natuurlijk is er ook ruimte om vragen te stellen.

Aanmelden kan tot 12 juni via deze link. Let op: er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar voor deze dag.

Programma:

9.30-10.00 uur: ontvangst bij De Veldschuur
10.00 uur: opening en welkom door Pui Mee Chan (programmamanager NOBV)
10.05-10.30 uur: presentatie door Gilles Erkens en Sanneke van Asselen
10.30-12.00 uur: bezoek meetlocatie
12.00-13.00 uur: lunch bij De Veldschuur (optioneel)

De meetlocatie ligt op ongeveer 10 minuten rijden vanaf De Veldschuur. Na afloop van het veldbezoek kunt u desgewenst gebruik maken van een lunch in De Veldschuur. Dit kunt u aangeven in het aanmeldformulier.

5 juni 2023: webinar Veenmos

Veenmos is een potentiële maatregel tegen broeikasgasemissies in het veenweidegebied, omdat dit gewas mogelijk CO2 kan vastleggen. Om dit verder te onderzoeken wordt er binnen VIPNL geëxperimenteerd met veenmosgroei. Daarbij wordt onderzoek gedaan naar bodemdaling en broeikasgasemissies en naar productontwikkeling.Hoe is het experiment met veenmos opgezet en wat wordt er onderzocht? Hoe kan levend veen ontwikkeld worden en hoelang duurt dat? En welke mogelijkheden zijn er voor veenmos als product? Deze en andere vragen komen aan bod in het webinar Veenmos, georganiseerd door het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) en NOBV.

Programma

Ecoloog Ron van ’t Veer ging in op het ontstaan van hoogveen in West-Nederland en veenontwikkeling nu.
Gijs van Dijk (onderzoeker bij B-Ware) gaf een toelichting op het experiment met veenmos in het Ilperveld.
Marco Zevenhoven, adjunct-directeur bij het Europees kenniscentrum voor substraten RHP, gaf een presentatie over de toekomst van potgrond- en substraatindustrie.
Presentator Roel van Gerwen besprak het bredere toekomstperspectief van veenmos met een panel van deskundigen.

Organisatie

Het webinar Veenmos wordt georganiseerd door het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV. Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl.

3 april 2023: Webinar Bodembeweging meten met InSAR en LiDAR

>> Kijk hier het webinar terug

Bodembeweging, en lange-termijn bodemdaling, kan op verschillende manieren worden gemeten en gemonitord. InSAR (Interferometric Synthetic Aperture Radar) gebruikt radarbeelden die van de aarde worden gemaakt met een satelliet. LiDAR staat voor Light Detection And Ranging. Bij deze technologie worden laserpulsen (lichtgolven) vanuit een scanner gezonden, waarbij de scanner is bevestigd aan een statief, vliegtuig, helikopter of drone.

Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) onderzoekt de effectiviteit van maatregelen in het veenweidegebied om broeikasgasemissies te reduceren. Ook de effecten op bodemdaling worden in beeld gebracht. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van InSAR en LiDAR. Hoe werken deze methoden en wat weten we tot nu toe over het gebruik van InSAR en LiDAR voor het meten van bodembeweging in het veenweidegebied? Daarover organiseerde het NOBV een webinar op 3 april 2023.

Wat kwam er aan bod:

Onderzoeker en adviseur Sanneke van Asselen (Deltares) ging in op bodembeweging en verschillende methoden om bodembeweging te meten. Hoeveel bewegen veenbodems eigenlijk in een jaar? Waarom is het belangrijk om dat te meten en welke meetmethodes zijn er?
Ramon Hanssen, hoogleraar Geodesie (landmeetkunde) en Satelliet-aardobservatie aan de TU Delft, liet de laatste ontwikkelingen en inzichten over het gebruik van InSAR voor het meten van bodembeweging zien.
Roeland de Zeeuw, Managing Director bij Shore Monitoring & Research, gaf een presentatie over de inzet van LiDAR. Wat weten we inmiddels over het meten van bodembeweging met LiDAR?

30 januari Webinar Klei in veen

Op 30 januari 2023 organiseerde het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV een webinar over Klei in veen.

Kijk hier het webinar terug.

Klei in veen is een nieuwe maatregel om bodemdaling en broeikasgasemissies uit veenweiden tegen te gaan en de draagkracht van de veen te verbeteren. Door middel van sproeien of uitstrooien worden kleideeltjes over de bodem verdeeld, die vervolgens door neerslag en bodemleven doordringen in het veen. Hierdoor veranderen de eigenschappen van het veen en treedt minder veenoxidatie op. Maar hoe werkt dit precies? Zijn alle soorten klei geschikt? En is er wel genoeg klei om deze maatregel breder toe te passen? Deze en andere vragen kwamen aan bod.

Mariet Hefting (Universiteit Utrecht/NOBV/VIPNL) gaf een presentatie over mechanismen in de bodem. Waarom breekt veen af? Wat gebeurt er als klei wordt toegevoegd aan veen en welk effect heeft dat op het proces van veenafbraak en op de uitstoot van broeikasgassen?

Maaike van Agtmaal (Louis Bolk Instituut/VIPNL) ging in op praktijkproeven met klei in veen. Welke pilots lopen er? Hoeveel soorten klei zijn er eigenlijk en is elke kleisoort bruikbaar?
moderator Frank Lenssinck (VIC/VIPNL) ging in gesprek met Bernd van den Berg, Beleidsadviseur bodemdaling veenweiden bij het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard, en Joyce Zuijdam (Rijkswaterstaat) over de mogelijkheden en voorwaarden voor toepassing in de praktijk. Hoe kijkt het waterschap naar deze maatregel? Hoeveel klei is er beschikbaar en waar halen we de klei vandaan?

Dit webinar werd georganiseerd door het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV. Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl

21 november Webinar Boeren bij een hoog grondwaterpeil

Op 21 november organiseerde het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV een webinar over Boeren bij een hoog grondwaterpeil. Het webinar is hier terug te kijken.

Wat weten we op dit moment al over de effecten van een hoger grondwaterpeil? Welke technische mogelijkheden zijn er om het peil te verhogen en wat betekent een hoger peil voor de bedrijfsvoering? En hoe zit het met de uitstoot van broeikasgassen? Deze en andere vragen kwamen aan bod in verschillende presentaties.

Joost Keuskamp (Universiteit Utrecht/NOBV) gaf een presentatie over mechanismen in de bodem. Waarom breekt veen af en waarom is het belangrijk om deze mechanismen te begrijpen? En wat weten we op dit moment over de relatie tussen veen, grondwater en zuurstof?
Idse Hoving (WUR) ging in op praktijkproeven met een hoog grondwaterpeil bij het Innovatieprogramma Veen en Boeren op Hoog Water. Welke technologische mogelijkheden zijn er om het peil te verhogen, en welke verschillen en overeenkomsten zijn er merkbaar vanuit deze praktijkproeven? Ype van der Velde (Vrije Universiteit/NOBV) ging aansluitend in op de broeikasgasemissies bij deze praktijkproeven.
Presenator Roel van Gerwen (VIPNL) ging in gesprek met Wim Honkoop (PPP Agro-advies) en melkveehouder Frank de Wit over hun ervaringen in het veld met een hoog grondwaterpeil. Wat is er bijvoorbeeld merkbaar op het gebied van onkruid en opbrengst?
Tot slot gingen Roel van Gerwen en Bert de Groot, Hoogheemraad bij het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en agrariër, met elkaar in gesprek over de stand van zaken.

Dit webinar werd georganiseerd door het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV). Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl

6 oktober 2022: Nationaal Congres Bodemdaling

Op 6 oktober 2022 vindt het Nationaal Congres Bodemdaling plaats op de Floriade in Almere. Het thema is dit jaar ‘Bouw beter met bodemdaling’. In het ochtendprogramma is er onder andere een nieuwe editie van het Bodemdalingsjournaal gepresenteerd door onderzoeker Gilles Erkens (Deltares/Universiteit Utrecht). ’s Middags zijn er verschillende subsessies, waaronder een sessie vanuit het NOBV en het NWA-project ‘Living on Soft Soils’ (LOSS) over veenafbraak, broeikasgassen en maatregelen, een inspiratiesessie voor adviesbureaus georganiseerd door LOSS en het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen, en een sessie over Gebiedsprocessen in veenweidegebied.

Aanmelden voor het congres kan via deze link.

Meer informatie over het programma is hier te vinden.