Agenda – NOB

30 september 2024: NOBV-congres

Na 5 jaar onderzoek presenteren we met trots de resultaten van het NOBV. Op 30 september 2024 ronden we de eerste fase van het NOBV af, met een congres over de resultaten. Wij presenteren dan de antwoorden op de volgende vragen:

Wat weten we over mogelijke maatregelen om emissies te verminderen?
Wat weten we over de processen in de bodem die zorgen voor broeikasgasemissies uit veenweiden?
En hoe kan die kennis gebruikt worden voor het maken van beleid voor effectieve maatregelen?

Op het NOBV-congres presenteren we de resultaten van het onderzoek en gaan we in gesprek over de vertaling daarvan naar beleid. Wij nodigen je van harte uit om deel te nemen aan het congres.

Datum: 30 september 2024

Tijd: 9.30-16.30 uur

Locatie: Provinciehuis Utrecht, Archimedeslaan 6, 3584 BA Utrecht

Aanmelden

Ben je als ambtenaar, adviseur of onderzoeker bezig met het veenweidegebied? Dan hopen wij je te zien op het NOBV-congres op 30 september 2024 in het Provinciehuis in Utrecht.

Programma

09:45 – 10:25 | Inloop
10:30 – 10:35 | Kort plenair welkom en opening Pui Mee in de foyer
10:35 – 11:25 | Deelsessie ronde 1
11:30 – 12:20 | Deelsessie ronde 2
12:30 – 13:30 | Lunch / inloop
13:30 – 15:00 | Plenair programma in de Statenzaal
15:00 – 16:00 | Posterpresentaties, napraten en borrel in de foyer

Deelsessies

In de ochtend gaan we in deelsessies de diepte in over verschillende onderwerpen. Hieronder zie je welke deelsessies er zijn. Op het aanmeldformulier kun je twee keuzes aangeven.

Broeikasgasemissies uit natte teelten en natte natuur, met Bart Kruijt (WUR) en Ype van der Velde (VU)	Bekijk de introductievideo
Natte graslanden en waterinfiltratiesystemen, met Jim Boonman (VU) en Ralf Aben (RUN)	Bekijk de introductievideo
Modellen: SWAP-Animo en Peatland-VU, met Merit van den Berg (VU) en Daniël van de Craats	Bekijk de introductievideo
SOMERS, met Laura Nougeus en Roel Melman (Deltares)	Bekijk de introductievideo

Plenair programma

Na de lunch komen we plenair samen. Dagvoorzitter Inge Diepman gaat met verschillende onderzoekers uit het NOBV-consortium in gesprek over de resultaten van fase 1 en de stand van zaken nu. Daarnaast schuiven Douwe Jonkers (programmamanager Nationaal Programma Veenweide van het ministerie van LNV) en Mirjam Sterk (gedeputeerde Provincie Utrecht en voorzitter Regiegroep Veenweide) aan om te kijken waar de overheden nu al mee aan de slag kunnen en wat er de komende jaren nog moet gebeuren. Ook presenteren verschillende PhD’s van het NOBV en van LOSS een poster over hun onderzoek.

Bereikbaarheid

De dichtstbijzijnde bushalte is Rijnsweerd Noord. Vanaf deze halte is het ongeveer 5 minuten lopen naar de locatie. > Openbaar vervoer naar Archimedeslaan 6, halte Rijnsweerd Noord

Er zijn parkeerplekken bij parkeerplaats P2. Deze kunnen we echter niet garanderen en vol=vol. Als alle parkeerplekken bezet zijn, kies dan voor een(betaalde) parkeerlocatie buiten Rijnsweerd. Een alternatief is bijvoorbeeld het Transferium P+R Uithof.

Entree

Je wordt ontvangen bij de ingang van de Statenzaal. Dat is rechts van de hoofdingang. Er staan bordjes om je naar de juiste ingang te leiden.

Vraag en antwoord

V: Kan je achteraf opnames van het evenement terugkijken?
A: We hechten waarde aan een live ontmoeting; daarom wordt het evenement niet opgenomen.

V: Voor wie is het evenement bedoeld?
A: Het evenement is bedoeld voor ambtenaren, adviseurs en onderzoekers die zich bezighouden met het veenweidegebied.

V: Kan ik ook alleen het plenaire onderdeel aansluiten?
A: Ja, dat is mogelijk. Bij de registratie kun je – bij het opgeven van de deelsessies – aangeven dat je alleen het plenaire programma wilt bijwonen.

10 juni: Webinar ‘CO2- en methaanemissies uit grasland, natte teelten en natuur bij hoge grondwaterstanden’

Het NOBV doet op verschillende plekken in het veenweidegebied onderzoek naar de effectiviteit van maatregelen tegen broeikasgasemissies. Er wordt gemeten bij grasland en bij met natte teelten en natuur. Wat weten we inmiddels over CO₂– en methaanemissies uit grasland, natte teelten en natuur bij hoge grondwaterstanden en over opslag van CO₂? En hoe kan die kennis gebruikt worden voor het verbeteren van rekenmodellen die nodig zijn voor het maken van beleid voor effectieve maatregelen? In het NOBV-webinar van 10 juni gaan we onder leiding van NOBV-programmamanager Pui Mee Chan in op deze vragen. Het webinar wordt georganiseerd in samenwerking met het project INSURE waarin onderzoek is gedaan naar CO₂-emissies uit grasland in Zegveld.

Datum en tijd: 10 juni 2024 van 10.00-11.30 uur

Locatie: Online

Aanmelden

Programma:

Daniël van de Craats, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research, geeft een presentatie over de bevindingen vanuit INSURE, modelleren van emissies met het SWAP-Animo model en klimaatscenario’s.
PhD Alexander Buzacott (Vrije Universiteit) geeft een presentatie over methaanemissies uit grasland, natte teelten en natte natuur op verschillende NOBV-locaties. Let op: deze presentatie zal in het Engels zijn.
Onderzoeker Merit van den Berg (Vrije Universiteit) zoomt in op het modelleren van methaanemissies met behulp van het Peatland-VU model.
Roel Melman, adviseur bodem- en grondwatersystemen bij Deltares, gaat tot slot in op de effecten van pH en bodemtemperatuur bij cranberryteelt.

Natuurlijk is er ook ruimte om vragen te stellen.

Reserveert u 10 juni in uw agenda? Aanmelden kan via deze link.

Save the date – 10 juni 2024: NOBV-webinar ‘CO2- en methaanemissies uit grasland, natte teelten en natte natuur bij hoge grondwaterstanden’

In het webinar van 10 juni 2024 gingen we onder leiding van NOBV-programmamanager Pui Mee Chan in op een aantal vragen rondom CO2- en methaanemissies in veenweidegebieden, bij hoge grondwaterstanden.

> Kijk hier het webinar terug

Het NOBV doet op verschillende plekken in het veenweidegebied onderzoek naar de effectiviteit van maatregelen tegen broeikasgasemissies. Er wordt gemeten bij grasland, bij natte teelten en natuur. Wat weten we inmiddels over CO2- en methaanemissies uit grasland, natte teelten en natuur bij hoge grondwaterstanden en over opslag van CO2? En hoe kan die kennis gebruikt worden voor het verbeteren van rekenmodellen die nodig zijn voor het maken van beleid voor effectieve maatregelen? In dit NOBV-webinar gaan we onder leiding van NOBV-programmamanager Pui Mee Chan in op deze vragen. Het webinar wordt georganiseerd in samenwerking met het project INSURE waarin onderzoek is gedaan naar CO2-emissies uit grasland in Zegveld.

Programma

Daniël van de Craats, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research, gaf een presentatie over de bevindingen vanuit INSURE, modelleren van emissies met het SWAP-Animo model en klimaatscenario’s.
PhD Alexander Buzacott (Vrije Universiteit) gaf een presentatie over methaanemissies uit grasland, natte teelten en natte natuur op verschillende NOBV-locaties;
Onderzoeker Merit van de Berg (Vrije Universiteit) zoomde in op het modelleren van methaanemissies met behulp van het Peatland-VU model.
Roel Melman, adviseur bodem- en grondwatersystemen bij Deltares, ging tot slot in op de effecten van pH en bodemtemperatuur bij cranberryteelt.

29 januari 10.00-11.30 uur: Webinar SOMERS 2.0, rekenregels en dashboard

Op 29 januari 2023 van 10.00-11.30 uur organiseert het NOBV een webinar over SOMERS 2.0 en de bijbehorende rekenregels en het dashboard. In deze online bijeenkomst gaan we kort in op de nieuwe mogelijkheden die SOMERS 2.0 biedt, op de rekenregels en het dashboard en kunt u vragen stellen aan de experts. U kunt hier aanmelden voor het webinar.

Datum en tijd: 29 januari 2023 van 10.00-11.30 uur

Locatie: Online

Aanmelden

In de bevestiging ontvangt u de teamslink.

In het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) is het registratiesysteem SOMERS (Soil Organic Matter Emission Registration System) ontwikkeld. SOMERS is in staat om voor veenbodems en moerige bodems in de kustvlakte de CO₂-uitstoot te bepalen onder verschillende omstandigheden bij verschillend (water)beheer. In 2022 is SOMERS 1.0 opgeleverd. SOMERS 1.0 is een procesmodel, waarmee de CO₂-uitstoot op perceelsniveau kan worden berekend door op basis van landelijke datasets over het weer, bodem- en perceelskenmerken aannames te maken over de afbraakcondities, zoals bodemvocht en bodemtemperatuur. Voor SOMERS 2.0 zijn zowel de modelconcepten als de kalibratie van het model aanzienlijk uitgebreid en verbeterd.

Het registratiesysteem wordt gebruikt om de ontwikkeling van de broeikasuitstoot in het verleden te bepalen ten behoeve van monitoring, om de huidige uitstoot van Nederland te bepalen, en om de toekomstige uitstoot te bepalen onder gestandaardiseerde omstandigheden. Deze laatste toepassing zijn de rekenregels. De rekenregels op basis van SOMERS 2.0 zijn in december 2023 gepubliceerd en deze vervangen de rekenregels die zijn gemaakt met SOMERS 1.0.

Op basis van de rekenregels heeft het ministerie van LNV door Royal HaskoningDHV, in nauwe afstemming met het NOBV, het ‘Dashboard SOMERS 2.0 Rekenregels’ laten ontwikkelen. In dit dashboard zijn de rekenregels SOMERS 2.0 verwerkt. Het dashboard is bedoeld voor grondeigenaren en -gebruikers om op een eenvoudige manier (door middel van het aanklikken van percelen) inzicht te krijgen in de met de rekenregels berekende CO₂-emissie van mogelijke maatregelen.

4 december 2023: webinar Natte teelten

Natte teelten kunnen als potentiële maatregel worden ingezet tegen bodemdaling en broeikasgasemissies in het veenweidegebied. Voor verschillende gewassen wordt binnen het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) gekeken naar teelbaarheid en opschalingsaspecten, effecten op water- en bodemkwaliteit, biodiversiteit, toepassing en markt van geoogste biomassa, bedrijfseconomische en maatschappelijke kosten en baten (ecosysteemdiensten) en in samenwerking met het NOBV naar de klimaatbijdrage van natte gewassen. Doel is om het land productief te benutten, waarbij bodemdaling en broeikasgasemissies worden tegengegaan en wordt gewerkt aan water- en biodiversiteitsopgaven.

De ontwikkeling van natte teelten is volop gaande. Er zijn nog veel vragen over teelt, spreiding en opschaling en over markt en verdienmodellen. Deze en andere onderwerpen kwamen aan bod in het webinar ‘Natte teelten’ dat het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) organiseerde op 4 december 2023 in samenwerking met het NOBV.

Kijk hier het webinar terug.

Programma

Presentator Roel van Gerwen (Natuurlijke zaken/VIPNL) gaat in gesprek met Arnoud de Vries (Natuurlijke zaken/VIPNL) en Pui Mee Chan (NOBV/STOWA) over de stand van zaken van onderzoek naar natte gewassen;
Jeroen Pijlman (Louis Bolk Instituut) gaat in op verschillende soorten natte teelten;
Abco de Buck (Louis Bolk Instituut) geeft een presentatie over teeltuitdagen en eerste resultaten;
Peter van der Maas (Van Hall Larenstein Universiteit) gaat in op de markt voor natte teelten en verdienmodellen.

Organisatie

Dit webinar werd georganiseerd door het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV. Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl.

Nationaal Congres Bodemdaling 2023

Op 16 november 2023 organiseerde het Platform Slappe Bodem het jaarlijks Nationaal Congres Bodemdaling. Dit jaar vond het congres plaats in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Kijk hier voor de terugblik op het congres.

3 juli 2023: webinar Drie jaar NOBV: waar staan we?

De eerste drie meetjaren van het NOBV zijn inmiddels afgerond. Eind juni zijn de bevindingen gepresenteerd aan de Regiegroep Veenweide. Over de bevindingen organiseerden we het webinar: Drie jaar NOBV: waar staan we? In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de emissie uit veenweiden moet worden verminderd met 1,0 Mton CO₂per jaar in 2030. Om meer inzicht te krijgen in de huidige emissies en de effecten van maatregelen hierop het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) gestart in december 2019. Het NOBV meet op verschillende locaties verspreid door het Nederlandse veenweidebied, aan verschillende maatregelen: waterinfiltratiesystemen, natte teelten en bodemaanpassing. Wat weten we inmiddels over de effectiviteit van de verschillende maatregelen en over de emissies uit veenweiden? Daarover ging het webinar Drie jaar NOBV: waar staan we? op 3 juli 2023.

NOBV-programmamanager Pui Mee Chan (STOWA) gaf een korte introductie over het onderzoeksprogramma. Postdoc onderzoeker Ralf Aben (Radboud Universiteit Nijmegen), onderzoeker Merit van den Berg, (Vrije Universiteit), postdoc researcher Alexander Buzacott (Vrije Universiteit) en trekker van het NOBV-onderzoeksconsortium Gilles Erkens (Deltares/Universiteit Utrecht) gingen in op onder andere de stand van zaken na drie jaar meten, grondwaterstand en maatregel-effect relaties en modelleren. Douwe Jonkers (programmamanager Veen/ministerie van LNV) en Chris van Naarden (voorzitter subwerkgroep kennis/ministerie van LNV) schoven aan voor een gesprek over de opgave in het landelijk gebied en voor een doorkijk naar het vervolg van het programma.

> Kijk hier het webinar terug.

19 juni 2023: NOBV-velddag Rouveen

Bent u benieuwd hoe een meetplot van het NOBV er eigenlijk uitziet? Kom dan naar de NOBV-velddag in Rouveen op maandagochtend 19 juni. Op de meetlocatie in Rouveen wordt sinds eind 2018 gemeten aan passieve waterinfiltratie. Er worden naast metingen aan broeikasgasemissies en bodemparameters ook intensieve bodemdalingsmetingen gedaan. Onderzoekers Gilles Erkens (Deltares/Universiteit Utrecht) en Sanneke van Asselen (Deltares) geven deze ochtend een inleidende presentatie over de metingen op deze locatie. Aansluitend nemen we een kijkje in het veld waar de onderzoekers een toelichting geven op de inrichting en de apparatuur. Natuurlijk is er ook ruimte om vragen te stellen.

Aanmelden kan tot 12 juni via deze link. Let op: er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar voor deze dag.

Programma:

9.30-10.00 uur: ontvangst bij De Veldschuur
10.00 uur: opening en welkom door Pui Mee Chan (programmamanager NOBV)
10.05-10.30 uur: presentatie door Gilles Erkens en Sanneke van Asselen
10.30-12.00 uur: bezoek meetlocatie
12.00-13.00 uur: lunch bij De Veldschuur (optioneel)

De meetlocatie ligt op ongeveer 10 minuten rijden vanaf De Veldschuur. Na afloop van het veldbezoek kunt u desgewenst gebruik maken van een lunch in De Veldschuur. Dit kunt u aangeven in het aanmeldformulier.

5 juni 2023: webinar Veenmos

Veenmos is een potentiële maatregel tegen broeikasgasemissies in het veenweidegebied, omdat dit gewas mogelijk CO2 kan vastleggen. Om dit verder te onderzoeken wordt er binnen VIPNL geëxperimenteerd met veenmosgroei. Daarbij wordt onderzoek gedaan naar bodemdaling en broeikasgasemissies en naar productontwikkeling.Hoe is het experiment met veenmos opgezet en wat wordt er onderzocht? Hoe kan levend veen ontwikkeld worden en hoelang duurt dat? En welke mogelijkheden zijn er voor veenmos als product? Deze en andere vragen komen aan bod in het webinar Veenmos, georganiseerd door het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) en NOBV.

Programma

Ecoloog Ron van ’t Veer ging in op het ontstaan van hoogveen in West-Nederland en veenontwikkeling nu.
Gijs van Dijk (onderzoeker bij B-Ware) gaf een toelichting op het experiment met veenmos in het Ilperveld.
Marco Zevenhoven, adjunct-directeur bij het Europees kenniscentrum voor substraten RHP, gaf een presentatie over de toekomst van potgrond- en substraatindustrie.
Presentator Roel van Gerwen besprak het bredere toekomstperspectief van veenmos met een panel van deskundigen.

Organisatie

Het webinar Veenmos wordt georganiseerd door het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het NOBV. Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl.

3 april 2023: Webinar Bodembeweging meten met InSAR en LiDAR

>> Kijk hier het webinar terug

Bodembeweging, en lange-termijn bodemdaling, kan op verschillende manieren worden gemeten en gemonitord. InSAR (Interferometric Synthetic Aperture Radar) gebruikt radarbeelden die van de aarde worden gemaakt met een satelliet. LiDAR staat voor Light Detection And Ranging. Bij deze technologie worden laserpulsen (lichtgolven) vanuit een scanner gezonden, waarbij de scanner is bevestigd aan een statief, vliegtuig, helikopter of drone.

Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) onderzoekt de effectiviteit van maatregelen in het veenweidegebied om broeikasgasemissies te reduceren. Ook de effecten op bodemdaling worden in beeld gebracht. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van InSAR en LiDAR. Hoe werken deze methoden en wat weten we tot nu toe over het gebruik van InSAR en LiDAR voor het meten van bodembeweging in het veenweidegebied? Daarover organiseerde het NOBV een webinar op 3 april 2023.

Wat kwam er aan bod:

Onderzoeker en adviseur Sanneke van Asselen (Deltares) ging in op bodembeweging en verschillende methoden om bodembeweging te meten. Hoeveel bewegen veenbodems eigenlijk in een jaar? Waarom is het belangrijk om dat te meten en welke meetmethodes zijn er?
Ramon Hanssen, hoogleraar Geodesie (landmeetkunde) en Satelliet-aardobservatie aan de TU Delft, liet de laatste ontwikkelingen en inzichten over het gebruik van InSAR voor het meten van bodembeweging zien.
Roeland de Zeeuw, Managing Director bij Shore Monitoring & Research, gaf een presentatie over de inzet van LiDAR. Wat weten we inmiddels over het meten van bodembeweging met LiDAR?