Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Powered by
FAQ
Veelgestelde vragen en antwoorden zijn
op deze pagina verzameld per thema.
Hebt u ook een vraag? Laat het ons weten
via info@nobveenweiden.nl.
Algemeen
Zijn er vergelijkbare onderzoeken in het buitenland?
Er zijn vergelijkbare onderzoeken in o.a. Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. Het is wel zo dat veenbodems en emissies sterk kunnen verschillen tussen gebieden. Denk aan verschillen in type veen, (historisch) grondgebruik en klimaat. Vergelijking is daarom moeilijk. Een verschil is verder dat in andere landen uit wordt gegaan van empirische relaties, dus metingen op verschillende locaties waarna een lijn door de puntenwolk wordt getrokken. Daarbij vallen verschillen in emissies tussen gebieden weg, en zegt de gevonden relatie dus weinig over de emissies en het effect van maatregelen op specifiek plekken. Het NOBV richt zich op mechanistisch begrip. Daarmee kunnen we meer betrouwbare uitspraken doen over emissies en het effect van maatregelen voor verschillende gebieden, want daar kan veel verschil tussen zitten.
Met Duitsland en Denemarken vindt intensief overleg plaats over resultaten, meetmethoden en dergelijke. Verder zijn in de wetenschappelijke adviescommissie van het NOBV buitenlandse experts opgenomen.
Wat verklaart de verschillen met onderzoek in het buitenland?
Er lopen vergelijkbare onderzoeken in o.a. Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. Veenbodems en emissies kunnen sterk verschillen tussen gebieden. Denk aan verschillen in type veen, (historisch) grondgebruik en klimaat. Daarnaast wordt in andere landen uitgegaan van empirische relaties, dus metingen op verschillende locaties waarna een lijn door de puntenwolk wordt getrokken. Daarbij vallen verschillen in emissies tussen gebieden weg, en zegt de gevonden relatie dus weinig over de emissies en het effect van maatregelen op specifiek plekken. Het NOBV richt zich op mechanistisch begrip. Daarmee kunnen we meer betrouwbare uitspraken doen over emissies en het effect van maatregelen voor verschillende gebieden, want daar kan veel verschil tussen zitten.
Met Duitsland en Denemarken vindt intensief overleg plaats over resultaten, meetmethoden en dergelijke. Verder zijn in de wetenschappelijke adviescommissie van het NOBV buitenlandse experts opgenomen.
Hoe gaat het NOBV om met het risico dat beperkte metingen op één of enkele locaties een onnauwkeurig beeld geven van het gehele veengebied?
Dat is zeker een aandachtspunt. Het veenweidegebied is heel divers. We hebben geprobeerd daar rekening mee te houden bij de selectie van de locaties, en er worden daarnaast mobiele meetsystemen gebruikt. Daarmee kan we op verschillende onderdelen van het landschap gemeten worden.
Wat is de uitstoot uit meren en plassen van broeikasgasemissies in veenweidegebied?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen in veenbodems die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen tegen veenafbraak en broeikasgasemissies. Het onderzoek richt zich niet specifiek op uitstoot uit meren en plassen van broeikasgasemissies in veenweidegebied. Wel is in 2022 gestart met onderzoek naar broeikasgasemissies uit sloten op twee onderzoekslocaties (Zegveld en Lange Weide). Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Judith van der Knaap, aio aan de Radboud Universiteit (RU, Nijmegen). Aan de hand van verschillende meetmethodes wordt er door het jaar heen de broeikasgasuitstoot uit sloten gemeten. Daarbij wordt er ook gekeken naar de relatie tussen de broeikasgassen en biogeochemische processen in de sloot. Ook buiten het NOBV wordt onderzoek gedaan naar broeikasgasemissies uit oppervlaktewater (niet alleen in veengebieden). Meer informatie daarover is te vinden op de website van STOWA.
Meten
Wordt er onderscheid gemaakt tussen emissie uit gewas en emissie uit de bodem bij het meten van emissie?
Ja, hier bestaan methodes voor. Deze helpen om bij verschillende bodems en landgebruik uitstoot en opname van verschillende compartimenten te bepalen en te corrigeren.
Klei- en zandgronden stoten ook CO2 uit. Wordt dit meegenomen in het onderzoek?
De CO2 uitstoot uit klei- en zandgronden is kort-cyclische afbraak van vers geproduceerde, snel afbreekbare organische stof, een beetje oudere humus. Deze kort-cyclische CO2 is heel sterk afhankelijk van de productiviteit van de planten, en dat kan van plaats tot plaats nogal verschillen door bodemtype, bemesting, begrazing etc. Het is lastig om daar exacte gegevens uit te halen over wat precies de bijdrage van kort-cyclische CO2 is op locatie X in een veenweide.
De kunst blijft om op iedere meetlocatie in het veenweidegebied zelf te achterhalen hoeveel CO2 er werkelijk uit de bodem komt door omzetting van het veen. Het NOBV streeft ernaar om dat met de modellen en de metingen van biomassa en in de bodem te kunnen doen.
Hoe verhouden de meetresultaten zich tot de huidige Van den Akker-functies?
De Van den Akker-functies zijn gebaseerd op maaiveldhoogtemetingen over een langere perioden, meerdere jaren, een keer per jaar gemeten. Onze extensometermetingen zijn pas vorig jaar opgestart, we zullen eerst langer moeten doormeten voordat we hier iets over kunnen zeggen.
Meetmethoden
Is de hoeveelheid vocht in gewassen van invloed op de resultaten bij InSAR?
Vocht in gewassen heeft vooralsnog weinig effect. Wel kan onttrekking van water door vegetatie effect hebben.
Modelleren
Wordt er naar verschillende grondlagen gekeken? Of wordt er aangenomen dat de volledige grondlaag homogeen is?
In het Peatland-VU model kan de bodem opgedeeld worden in verschillende bodemlagen, tot 10 cm dikte, met ieder eigen organische stof gehalte, vochtkarakteristiek, C/N, pH.
Bekijk voor meer informatie over het Peatland-VU model deze Deelexpeditie Broeikasgassen Veenweiden.
Bekijk voor meer informatie over het Peatland-VU model deze Deelexpeditie Broeikasgassen Veenweiden.
Bodemdaling
Bekijk ook de Deltafact Bodemdaling >
Hoe is het te verklaren dat zowel het grondwater als de verzadigde zone verantwoordelijk lijkt te zijn voor het ademen van de bodem?
De significante en substantiële beweging in het verzadigde deel van de bodem is een van de (interessante) nieuwe inzichten die we verkregen hebben door de nieuwe continue extensometermetingen. We moeten dit nog verder moeten onderzoeken en verklaren, maar het heeft waarschijnlijk te maken met het volgende: fluctuaties in de grondwaterstand hebben in eerste instantie direct invloed op oxidatie en krimp en zwel, processen die met name spelen in de onverzadigde zone. Waarbij veenoxidatie zorgt voor onomkeerbare bodemdaling, is krimp deels omkeerbaar (zwel) bij stijgende grondwaterstand. Daarnaast hebben fluctuaties in de grondwaterstand ook invloed op processen die dieper in de ondergrond spelen, zoals consolidatie, door veranderingen in de effectieve spanning in de bodem als gevolg van veranderingen in de waterdruk in de bovengrond: als het natter wordt, wordt een groter deel van de druk boven een bepaald niveau (in de verzadigde ondergrond) gedragen door het water en minder door de vaste delen in het veen, waardoor de verzadigde veenondergrond uit kan zetten, en zo meebeweegt met de grondwaterstand. Als het droger wordt vice versa.
Maatregelen
Wat zijn de effecten van maatregelen op beheer en onderhoud van het watersysteem?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen. Waterbeheer valt niet onder de opdracht van het NOBV. Wel heeft het NOBV in 2020 zes deelonderzoeken laten uitvoeren naar de haalbaarheid van maatregelen waarin onder meer is gekeken naar waterkwantiteit en waterbeheer. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies. De kennisleemtes die er nog zijn worden door anderen opgepakt. We werken samen waar nodig.
Wat zijn de gevolgen van maatregelen voor biodiversiteit, bodemkwaliteit en waterkwaliteit?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen. Biodiversiteit, bodem- en waterkwaliteit vallen niet onder de opdracht van het NOBV. Wel heeft het NOBV in 2020 zes deelonderzoeken laten uitvoeren naar de haalbaarheid van maatregelen waarin onder meer is gekeken naar biodiversiteit, bodem- en waterkwaliteit. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies. De kennisleemtes die er nog zijn worden door anderen opgepakt. We werken samen waar nodig.
Wat betekenen maatregelen voor bedrijfsvoering en voor governance?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen. Bedrijfsvoering en governance vallen niet onder de opdracht van het NOBV. Wel heeft het NOBV in 2020 zes deelonderzoeken laten uitvoeren naar de haalbaarheid van maatregelen waarin onder meer is gekeken naar Bedrijfsvoering en governance. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies. De kennisleemtes die er nog zijn worden door anderen opgepakt. Bedrijfsvoering wordt onder andere onderzocht binnen het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL).
Wat zijn de kosten en baten van maatregelen op bedrijfsniveau en op maatschappelijk niveau?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen. Kosten en baten vallen niet onder de opdracht van het NOBV. Wel heeft het NOBV in 2020 zes deelonderzoeken laten uitvoeren naar de haalbaarheid van maatregelen waarin onder meer is gekeken naar de betaalbaarheid van maatregelen. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies. De kennisleemtes die er nog zijn worden door anderen opgepakt. We werken samen waar nodig.
Hoe groot is de extra watervraag bij vernattingsmaatregelen?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen. De watervraag niet onder de opdracht van het NOBV. Wel heeft het NOBV in 2020 zes deelonderzoeken laten uitvoeren naar de haalbaarheid van maatregelen waarin onder meer is gekeken naar waterkwantiteit en waterbeheer. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies. De kennisleemtes die er nog zijn worden door andere partijen opgepakt opgepakt. De watervraag wordt onder andere onderzocht binnen het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL).
Waar halen we het extra water voor vernatting vandaan?
Binnen het NOBV wordt onderzoek gedaan naar mechanismen die leiden tot broeikasgasemissies en bodemdaling en naar de effectiviteit van maatregelen. De watervraag niet onder de opdracht van het NOBV. Wel heeft het NOBV in 2020 zes deelonderzoeken laten uitvoeren naar de haalbaarheid van maatregelen waarin onder meer is gekeken naar waterkwantiteit en waterbeheer. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies. De kennisleemtes die er nog zijn worden door anderen opgepakt. De watervraag wordt onder andere onderzocht binnen het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL).
Bekijk de factsheets over maatregelen
Bekijk ook de STOWA-Deltafact Onderwaterdrainage en de factsheets Onderwaterdrainage en Natte teelten van het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling (NKB).
Waterinfiltratiesystemen
Hoe zit het met de watervraag van onderwaterdrainage, is de waterbeschikbaarheid geen probleem?
In opdracht van het NOBV zijn verschillende haalbaarheidsstudies uitgevoerd waarin onder meer is gekeken naar de watervraag. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies.
Hoeveel wegsijping, en dus suppletie is er nodig bij drukdrainage?
Dat ligt aan de locatie. Denk aan kwel en wegzijging. We hebben ook gezien dat bij een slootpeil dat lager is dan de ingestelde grondwaterstand er water naar de sloot ‘lekt’. Daarom hebben we het liefst een slootpeil dat gelijk is aan de ingestelde grondwaterstand. Als je niet in een wegzijgingsgebied zit is er verder geen wegsijping.
Wat is de verklaring van de eerder gevonden hoge emissies en beperkte effectiviteit van waterinfiltratie in Friesland?
Er zijn verschillen tussen gebieden die van invloed kunnen zijn op de effectiviteit van maatregelen, en er zijn verschillen in de manier waarop een maatregel wordt uitgevoerd. Bijvoorbeeld het slootpeil is van grote invloed op de effectiviteit van onderwaterdrainage als maatregel. De eerder gevonden hoge emissies en beperkte effectiviteit van waterinfiltratie in Friesland zijn gemeten in een door de Radboud Universiteit uitgevoerd onderzoek in de Friese veenweiden over de periode 2017-2019. De bevindingen zijn genuanceerder dan de berichtgeving destijds aangaf. Onderwaterdrainage met hogere slootpeilen dan de in Friesland toegepaste de 60 cm beneden maaiveld zou, zoals in het onderzoek wordt benoemd, wellicht effectief kunnen zijn. Naast het slootpeil zouden andere variabelen een rol kunnen spelen bij het oxidatieproces en bij (het gebrek aan) effectiviteit, zoals bijvoorbeeld de toegepaste drainafstand en een andere samenstelling van het veen.
Over het algemeen blijkt uit het onderzoek door het NOBV dat onderwaterdrainage, mits goed aangelegd en bij een voldoende hoog slootpeil, effectief is in het tegengaan van CO2-uitstoot door veenafbraak, ook in Friesland. De verklaring voor de verschillen tussen Friesland in eerder onderzoek en West Nederland worden verder onderzocht.
Wat is het effect van de drainafstand op broeikasgasemissies?
De drainafstand heeft invloed op het effect van de waterinfiltratie op de grondwaterstand en daarmee op de CO2-emissie. Door de weerstand in het veen is het effect van infiltratie op de grondwaterstand groter direct naast de drains dan midden tussen de drains. In droge periodes leidt dit tot een holle grondwaterspiegel. De drainafstand moet daarom klein genoeg zijn om ook midden tussen de drains de grondwaterstand te verhogen. De KIWA-richtlijn voor waterinfiltratiesystemen adviseert een drainafstand van 4 m, tot maximaal 6m als de doorlatendheid van het veen hoog is.
Naast de drainafstand hebben onder andere het slootwaterpeil of putpeil (bij actieve WIS) en lokale eigenschappen zoals de kwel/wegzijgingssituatie en de doorlatendheid van het veen invloed op de effectiviteit.
Wat is beter: sturen op een zo constant mogelijke grondwaterstand of laten fluctueren?
Vooralsnog lijkt het gunstiger om een zoveel mogelijk constante grondwaterstand te hanteren. Het veen dat zich meestal onder de grondwaterstand bevindt blijkt net zo gevoelig voor afbraak wanneer er zuurstof bij komt, als veen dat vaker met zuurstof in aanraking is geweest. Bij een tijdelijke zuurstofindringing is dit veen dan ook meteen kwetsbaar voor afbraak. Daarnaast kunnen fluctuerend zuurstofarme en zuurstofrijke condities omstandigheden creëren die extra gunstig zijn voor de microben die het veen afbreken door de accumulatie van bepaalde afbraakproducten.
Natte teelten
Wordt er ook gekeken naar de waterkwaliteit bij natte teelten?
In opdracht van het NOBV zijn verschillende haalbaarheidsstudies uitgevoerd waarin onder meer is gekeken naar de watervraag. Lees hier meer over de haalbaarheidsstudies.
Wat is het effect van tijdelijke watertekorten op de persistentie van natte teelten?
Deze vraag wordt binnen het Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL) voor verschillende natte teelten onderzocht.
Bodemaanpassing
Kan het beïnvloeden van de samenstelling van veenweidegrond, door de structuur en/of bodemgesteldheid aan te passen, van gunstige invloed zijn om emissie van ongewenste gassen te reduceren? Bijv. het door toevoegen van natuurlijke mineralen zoals kleimineralen en/of vulkanisch as in weidegebied.
Het is mogelijk dat toevoeging van kleimineralen kan helpen. De meeste bodems in het veenweidegebied hebben van nature al een kleiige bovengrond of bestaan uit kleiig veen, of bevatten veel klei doordat men in het verleden al klei en zand heeft aangebracht (de koopveengronden van de bodemkaart). Toevoegingen die de zuurgraad verhogen kunnen afbraak van het veen stimuleren (gaat sneller bij hogere pH). Gesteentepoeder (granuliet, olivijn of vulkanische as) zou kunnen bijdragen aan opname van CO2 of verlagen van emissies maar daarbij betaat het risico op het vrijkomen van zware metalen, zoals nikkel bij olivijnpoeder. Er is geen onderzoek van het effect op veenbodems bekend.
BROEIKASGASSEN VEENWEIDEN